1 dolar z Wysp Pitcairn

Należące do Brytyjskiej Wspólnoty Narodów Pitcairn to miejsce niezwykłe. Skupisko czterech wysp, z czego tylko jedna jest zamieszkała, leży na samym środku Oceanu Spokojnego – w podobnej odległości do Nowej Zelandii i wybrzeży Ameryki Południowej. Do XVIII wieku teren dziewiczy, niezamieszkały i nie oznaczany na mapach. Skolonizowany całkiem przypadkiem przez zbuntowaną załogę okrętu HMS Bounty, która szukała bezpiecznego schronienia przed brytyjskim wymiarem sprawiedliwości.

Badania dowodzą, że na tych wyspach ktoś jednak bywał już wcześniej – podejrzewa się o to Polinezyjczyków, zamieszkujących oddalone o ok. 500 km wyspy Mangareva. Świadczą o tym odkryte przez archeologów ziemne piece, narzędzia oraz kamienne bóstwa pilnujące miejsc kultu.

Wyspy Ducie i Henderson, wchodzące w skład archipelagu, odkrył już w 1606 roku portugalski żeglarz Pedro Fernandes de Queirós na służbie Korony Hiszpańskiej. Nie stworzono na nich osiedla i pozostały zapomniane aż do 1767 roku, kiedy to dostrzegł je zaledwie 15-letni marynarz Robert Pitcairn – syn majora Johna Pitcairna.

Pierwsi mieszkańcy pojawili się na wyspie w 1790 roku, a byli nimi wcześniej wspomniani buntownicy z HMS Bounty, dla których była idealnym schronieniem. Przybili oni do brzegu wraz z porwaną grupą Tahitańczyków – 6 mężczyznami, 11 kobietami i dzieckiem. W celu zatarcia śladów i utrudnienia ich odnalezienia, buntownicy spalili swój okręt – stąd nazwa zatoki Bounty Bay.

Pitcairn stała się kolonią brytyjską w 1838 roku. Życie na wyspie nie było łatwe, w związku z czym Korona zaproponowała 193-osobowej populacji przeniesienie na Wyspę Norfolk. 3 maja 1856 roku mieszkańcy wypłynęli ku nowym domom na pokładzie statku Morayshire. Nowe terytorium nie stało się wymarzonym rajem – pierwsza grupa mieszkańców powróciła na Pitcairn już po osiemnastu miesiącach,a w ciągu kolejnych lat do starego domu wracali kolejni koloniści.

Szczyt populacji nastał w 1937 roku, kiedy wynosiła ona 223 osoby; poprzedziło to falę emigracji ludności do Nowej Zelandii. Przez lata wyspa wyludniała się, a liczba mieszkańców oscyluje obecnie w okolicy pięćdziesięciu.

Wyspa Pitcairn stanowi zamorskie terytorium Wielkiej Brytanii; głową państwa jest królowa Elżbieta II, reprezentowana przez Gubernatora. Stanowisko to pełni każdorazowo Wysoki Komisarz w Nowej Zelandii. Nie ma on siedziby na wyspie, więc sprawami bieżącymi zajmuje się przewodniczący Rady Wyspy – po rewizji konstytucji w 1999 roku obowiązki te sprawuje burmistrz.

Przedstawiona moneta co prawda nie jest obiegówką, ale jest ważna z innych powodów. Pierwszy z nich jest taki, że pochodzi z najmniej zaludnionego terytorium świata – aktualnie liczba stałych mieszkańców waha się między 45 a 48 osobami. Po drugie jest to wyspa położona praktycznie po przeciwległej do naszej stronie globu – około 20000 km zarówno na wschód, jak i na zachód od Polski. Pitcairn jest szalenie ciekawym miejscem o awanturniczej historii. Podziw wzbudza to, że tak mała wspólnota oddalona od cywilizacji o setki kilometrów przetrwała tyle lat i pomimo nieudogodnień, cały czas ludzie ci chcą tam mieszkać pielęgnując lokalną tradycję i historię. Widoczna poniżej jednodolarówka upamiętnia 150. rocznicę uchwalenia pierwszej Konstytucji Wysp Pitcairn, które miało miejsce w 1838 roku. Niech nie zmyli nikogo niewielka ilość mieszkańców – nie była to ostatnia konstytucja, kolejne uchwalano w latach 1893, 1904, 1964, a ostatnią w 2010 roku.

Awers: Portret Elżbiety II

Rewers: HMS Bounty / 150-lecie podpisania Konstytucji

Rok: 1988

Okres emisji: 1988

Waga: 28,47 g

Średnica: 38,5 mm

Stop: Miedzionikiel